Pijawki okazują się niezwykle wszechstronnym narzędziem terapeutycznym. Pomogą one m.in. chorym z zapaleniem stawów czy komplikacjami po replantacji utraconych kończyn. Chociaż zapewne nieprędko znajdą powszechne zastosowanie w polskiej służbie zdrowia, coraz więcej ośrodków zaczyna interesować się tą niekonwencjonalną formą terapii i potencjalnymi korzyściami niesionymi przez pijawki.
Wskazania i przeciwwskazania do zastosowania pijawek
W Szpitalu św. Jadwigi Śląskiej w Trzebnicy co roku zużywa się ok. 300 pijawek. Są tam obecne od przeszło 10 lat. Jednak stosowane są dopiero jako „ostatnia deska ratunku”. Jak zaznacza chirurg i prezes Polskiego Towarzystwa Hirudologicznego, dr Maciej Paruzel, pijawki wykorzystywane są np. w przypadkach dynamicznie postępującej zakrzepicy naczyniowej lub obrzęku tkanek po replantacji, które nie ustępują pomimo zastosowania odpowiednich leków. Procedura pozwoliła zgłębić właściwości lecznicze pijawek i doprowadziła do odkrycia nowych dziedzin medycyny, w których przynoszą pacjentom znaczne korzyści, takich jak algodystrofia i zapalenie stawów związane z osteoartrozą.
Jak dodaje chirurg, pijawki przeważnie stosowane są w przypadku chorych po zabiegach mikrochirurgicznych w chirurgii rekonstrukcyjnej, plastycznej i onkologicznej. Pomagają one w sytuacjach, gdy w wyniku zakrzepicy powstaje zagrożenie procesem niedokrwiennym lub martwiczym, a leki nie mogą zostać przetransportowane w odpowiednie miejsce wraz z krwią.
Pasożyty pomagają także obniżyć ciśnienie tętnicze, poziom cholesterolu, złagodzić bóle migrenowe czy szumy w uszach. Chociaż pijawki lekarskie przyniosły korzyści tak wielu chorym, niemożliwe jest opracowanie konkretnej listy wskazań do ich zastosowania ‒ mówi specjalista. Za każdym razem należy bowiem wziąć pod uwagę także schorzenia towarzyszące, zażywane leki i kondycję pacjenta.
Pomimo wszechstronności pijawek w leczeniu schorzeń o podłożu bólowym, zapalnym i zakrzepowym, istnieje również wiele przeciwwskazań do ich zastosowania. Dotyczy to przede wszystkim kobiet ciężarnych, małych dzieci, pacjentów ze skazą krwotoczną, nieprawidłowościami w zakresie gojenia się ran, uszkodzeniami organów wewnętrznych, niedoborami immunologicznymi, a także chorych stosujących leki przeciwzakrzepowe.
Na czym polega hirudoterapia?
Należy pamiętać, że nie każda pijawka może trafić do szpitala. Pasożyt musi pochodzić z legalnej hodowli laboratoryjnej, a źródło jej pochodzenia musi być potwierdzone odpowiednim certyfikatem. Hodowla taka pozostaje pod kontrolą weterynaryjną.
Pijawka przytwierdza się do ciała pacjenta za pomocą przyssawek (zlokalizowanych na obu końcach jej ciała). Jedna z nich otacza otwór gębowy pasożyta, dzięki któremu przebija się on przez skórę człowieka i pożywia się jego krwią. W międzyczasie wraz ze śliną pijawka wydziela konkretne związki chemiczne, które to powiązane zostały z licznymi korzyściami terapeutycznymi.
Wśród związków tych znajduje się enzym przeciwzakrzepowy nazywany hirudyną, który zapobiega krzepnięciu krwi. Działanie enzymu trwa do 6 godzin po odłączeniu pijawki od pacjenta. W ten sposób możliwe jest odprowadzenie krwi, która w przeciwnym razie kumulowałaby się, prowadząc do martwicy komórek. Pijawka produkuje także związki rozszerzające naczynia i zmniejszające obrzęk.
Pasożyt przeważnie żywi się przez 20-40 minut i w czasie tym wypija ok. 10-15 ml krwi. W trakcie procesu jego ciało powiększyć się może 8-11 razy. Gdy pijawka skończy „posiłek”, odczepia się od żywiciela. Jeżeli konieczne jest wcześniejsze usunięcie pasożyta, należy poluźnić przyssawkę przy użyciu gorąca, alkoholu lub kwasu. Przy próbie oderwania pijawki na siłę, w ranie pozostać mogą resztki jej aparatu gębowego.
Chociaż hirudoterapia uwzględniona została w Międzynarodowym Spisie Procedur ICD-9, zabiegi z użyciem pijawek nie zawsze refundowane są przez NFZ. Zależy to od lokalizacji ośrodka. Tymczasem istnieje szereg krajów, gdzie procedura taka pokrywana jest z funduszy państwowych – np. Stany Zjednoczone, Wielka Brytania czy Rosja.
Autor artykułu oraz źródło: www. natemat.pl. oraz www.flickr.com/photos/oakleyoriginals/3622999458 by OakleyOriginals / CC-BY-2.0
hirudoterapia, Małgorzata I.Papała: www.elemiah.pl
Istnieje kilka teorii na temat pochodzenia. Na pewno wywodzi się z Ameryki Południowej. Jedna z bardziej popularnych teorii to ta, że stworzyli i spopularyzowali je Aztekowie. Drugi, bardziej prawdopodobny trop, to Peru, czyli obszar Inków. Prawdopodobnie pierwsze zaklinacze deszczu wykonane zostały w Chile, jak głosi legenda, podczas długotrwałej suszy miejscowy szaman wymyślił zaklinacz deszczu, aby grając na nim prosić bogów o upragniony deszcz. Dziś można znaleźć kije deszczowe z Chile, Zambii, Ekwadoru.
Jest to ciekawy 
W Chile, gdzie jest nazywany „cascades„, kij deszczowy jest robiony tradycyjnie przez pasterzy w trakcie redyku (uroczyste wyjście pasterzy ze stadami owiec na wypas na górskich halach – redyk wiosenny, a także ich powrót z wypasu – redyk jesienny. W Polsce pobyt na hali rozpoczyna się w dzień św. Wojciecha (23 kwietnia), kończy zaś w dzień św. Michała Archanioła (29 września). Jest robiony z martwych gałęzi (naturalnie wyschniętych) dwóch rodzajów kaktusa (Eulychnia acida i Echinopsis chiloensis). Surowy kij jest suszony w czymś podobnym do pieca, wydrążony, wygładzony i zatkany plasterkiem wierzby z jednjej strony.
W Melanezji, nazywany jest „
